ΟΥΜΑΝΙΣΤΙΚΕΣ ΙΝΤΕΡΝΕΤΙΚΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ
Της Αλκμήνης Ψιλπούλου
Παρακολουθώντας ένα βίντεο από το web του Στέλιου Κούλογλου για τον τρόπο που ο Ομπάμα κατέκτησε την πρωτιά στο Λευκό Οίκο, συνειδητοποιείς πολλά πράγματα.
Ο κόσμος έχει αλλάξει ριζικά σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Αυτή η διαπίστωση μπορεί να είναι μια κοινοτοπία, αλλά έχει μεγάλο ενδιαφέρον ο χαρακτήρας αυτής της αλλαγής.
Ο δικτυακός κόσμος έχει αποκτήσει πλέον τεράστια δύναμη και δυναμική. Το δυνατό του χαρτί είναι η αμεσότητα και η ταχύτητα της επικοινωνίας, η ελευθερία έκφρασης που προσφέρει, η υπέρβαση παραδοσιακών κανόνων όπως η γραφειοκρατία και ο έλεγχος από τις εξουσίες. Τα blogs είναι πλέον ένα ολόκληρο σύμπαν που διέπεται από την άμεση και ενεργό συμμετοχή του ανθρώπου στα τεκταινόμενα. Το διαδίκτυο σπάει το καθεστώς των μεσαζόντων της επικοινωνίας και αρχίζει να ξεπερνάει την υπερεξουσία των media. Η τηλεόραση σε λίγα χρόνια θα είναι ένα παρωχημένο και γερασμένο μέσο που θα αγκομαχάει για επιβίωση.
Η προεκλογική καμπάνια του Ομπάμα στηρίχτηκε στο διαδίκτυο καθιερώνοντας μια μορφή άμεσης δημοκρατίας, χωρίς ιεραρχίες και αγκυλώσεις. Στηρίχτηκε στην ενεργοποίηση των ίδιων των πολιτών, που μετατράπηκαν σε εθελοντές-άλλη μια νέα αξιακή αλλαγή των καιρών μας. Στηρίχτηκε επίσης στην άμεση, «πόρτα-πόρτα» επικοινωνία. «Είμαι ο γείτονας», ακούσαμε και είδαμε να λένε στο βίντεο του Κούλογλου οι εθελοντές της εκστρατείας Ομπάμα. Αυτή η αμεσότητα, είναι μια αξία που είχε εκλείψει από τις κοινωνίες μας τις τελευταίες δεκαετίες.
Αλλά ας μην πάμε μακριά. Στη Σύρο δημιουργήθηκε από δύο ανθρώπους ένα δίκτυο περιβαλλοντικής δράσης που γρήγορα επεκτάθηκε σε όλες τις Κυκλάδες με απίστευτη αποτελεσματικότητα άμεσης παρέμβασης στις αποφάσεις της τοπικής αυτοδιοίκησης των κυκλαδίτικων κοινωνιών. Το δίκτυο διαθέτει τη δική του ηλεκτρονική εφημερίδα, με το όνομα «Εύπλοια», όπου γράφονται σημαντικά άρθρα και παρεμβάσεις για το περιβάλλον, αλλά και για την πολιτική.
Το πιο σημαντικό στην ανάδειξη Ομπάμα στην ηγεσία των ΗΠΑ δεν είναι ότι για πρώτη φορά εκλέγεται ένας αφροαμερικανός που τυχαίνει να διαθέτει περισσότερη μελανίνη στο αίμα του... Είναι ότι η ανάδειξη αυτή είναι ο καθρέφτης της θέλησης όχι μόνο του αμερικανικού λαού αλλά και όλων των λαών της γης για ένα νέο ουμανισμό. Για ελευθερία, δικαιοσύνη, ισότητα, έναν κόσμο πάνω από τα κέρδη, έναν κόσμο με σεβασμό στον άνθρωπο, στη φύση, στον πλανήτη.
Είναι ακόμη ένας πρώτος οιωνός για την αφύπνιση και ενεργοποίηση των πολιτών, που θέλουν να έχουν φωνή, να έχουν επαφή με την όποια εξουσία, να έχουν τη δύναμη και τη δυνατότητα να αποφασίσουν για το μέλλον και τις τύχες τους.
Η κοινωνία αυτού του νέου Ουμανισμού, φέρνει στο προσκήνιο ιδανικά προαιώνια που χάθηκαν και θυσιάστηκαν στο βωμό του κέρδους και του χρήματος με ανείπωτες συνέπειες για την ανθρωπότητα και για τη ζωή στον πλανήτη. Λέξεις πανάρχαιες που σήμερα έχουν χάσει το περιεχόμενό τους κι έχουν μείνει αδειανά πουκάμισα, όπως ελευθερία, ισότητα, αλληλεγγύη, ελπίδα, αγάπη, συμμετοχή, επικοινωνία, ανθρωπιά, ειρήνη, φαίνεται να ξαναβρίσκουν μια νέα μορφή κι ένα νέο περιεχόμενο σήμερα, εν μέσω της τεράστιας δομική κρίσης του συστήματος των αστικών δημοκρατιών της δύσης και όχι μόνο...
Έτσι, αυτοί που θα επιμείνουν να πατούν πάνω σε γερασμένες αξίες όπως το χρήμα, η επιτυχία, η αλόγιστη χρήση της δύναμης, η χειραγώγηση και το ξεζούμισμα της φύσης, η περιφρόνηση των νόμων της ζωής, δεν έχουν πολύ χρόνο ζωής.
Ας γίνει αυτή η κρίση η μεγάλη ευκαιρία για την ανθρωπότητα. Γιατί κάθε αρνητική κατάσταση, κρύβει μιαν άλλη όψη, μια μεγάλη ευκαιρία για ριζική ανατροπή και αλλαγή.
Κυριακή 25 Ιανουαρίου 2009
Τι είναι η ελευθερία του Τύπου; Μια εξαρτημένη μεταβλητή της αγοράς ή ένα θεμελιώδες συνταγματικό δικαίωμα;
του Βασίλη Μουλόπουλου
Γιατί η δημοσιογραφία έχει χαρακτηριστεί «τέταρτη εξουσία»; Γιατί στο παρελθόν ήταν ένα όργανο στην υπηρεσία του πολίτη, ενάντια στις παρανομίες και στις καταχρηστικές πράξεις και πρακτικές των τριών θεσμικών εξουσιών - της εκτελεστικής, της νομοθετικής και της δικαστικής. Μια αντι-εξουσία δηλαδή.
Δυστυχώς για τη δημοσιογραφία και για τη δημοκρατία εδώ και αρκετά χρόνια έχει ξεκινήσει μια μετάλλαξη στον χώρο του Τύπου - και των media γενικότερα - η οποία στη λέξη «αντι-εξουσία» κάνει όλο και πιο αχνό το πρόθεμα «αντι».
Στις μέρες μας η δημοσιογραφία είναι μια εξουσία πολλές φορές χειρότερη από τις άλλες. Μια εξουσία που εγκατέλειψε αυτούς που θα έπρεπε να υπηρετεί και τέθηκε στην υπηρεσία αυτών που θα έπρεπε να ελέγχει.
Τι συνέβη και τι συμβαίνει;
Η μετάλλαξη της δημοσιογραφίας και της λειτουργίας του δημοσιογράφου είναι άμεσα συνδεδεμένη με τις αλλαγές στη σύγχρονη καπιταλιστική κοινωνία.
Ο τομέας της πληροφόρησης στην εποχή της παγκοσμιοποίησης είναι ένα εμπόρευμα όπως όλα τα άλλα. Και είναι μάλιστα ένας από τους βασικούς κλάδους της παραγωγής.
Σε ολόκληρο τον πλανήτη τα τελευταία 20 χρόνια μεγάλα οικονομικά κέντρα συγκεντρώνουν υπό τον έλεγχό τους τα Μέσα: Internet, TV, εφημερίδες, περιοδικά, ραδιόφωνα.
Οι οικονομικοί κολοσσοί τα θέτουν υπό τον έλεγχό τους και απαιτούν απόδοση της επένδυσής τους: είτε ευθέως, με χρηματιστηριακή ευρωστία των μετοχών, είτε πλαγίως, χρησιμοποιώντας τα media ως μοχλούς πίεσης, πολιτικής κυρίως, για να κάνουν μπίζνες.
Ετσι, οι διευθυντικές θέσεις δίνονται σε μάνατζερ, οι οποίοι εφαρμόζουν στα media τις ίδιες μεθόδους σαν σε οποιαδήποτε άλλη επιχείρηση: περιορισμός του προσωπικού, εντατικοποίηση της εργασίας, αύξηση των πωλήσεων με διαφημιστικά τεχνάσματα (από τις κατσαρόλες στα DVD), παραγωγή ενός προϊόντος μαζικής κατανάλωσης.
Σε μια νεοφιλελεύθερη οικονομία, η πληροφόρηση χρησιμεύει μόνο για να πουλιέται και να πουλάει. Ή, ακόμη, να προετοιμάζει πολέμους, πραξικοπήματα και ανατροπές πολιτικών και συνδικαλιστικών ηγετών.
Ανάλογες είναι και στην Ελλάδα οι εξελίξεις στον τομέα του Τύπου και των media, με τις απαραίτητες προσαρμογές στις ιδιαιτερότητες του ελληνικού καπιταλισμού: στρεβλώσεις του μοντέλου της αγοράς, επιχειρήσεις και επιχειρηματίες κακέκτυπα των διεθνών προτύπων. Αυτές οι στρεβλώσεις δημιούργησαν προϊόντα στην εγχώρια αγορά των media που πωλούνται με ζημιές (οι περισσότερες εφημερίδες μπαίνουν μέσα και τα κανάλια επιβιώνουν κλέβοντας τις εργοδοτικές εισφορές) αλλά πουλάνε... Από όπλα και δρόμους μέχρι ηλεκτρονικά δίκτυα, τζόγο και ενέργεια.
Οι έλληνες επιχειρηματίες, αν δεν κερδίζουν από τις επενδύσεις τους στον Τύπο, κάτι θα πρέπει να κερδίζουν, αυτό είναι ο νόμος της αγοράς, ειδάλλως γιατί σπαταλάνε τα «με τόσο κόπο κερδισμένα» λεφτά τους;
Και έτσι φτάσαμε στο σήμερα.
Σε μια κρίση μητέρα όλων των κρίσεων, όπως πολλοί τη χαρακτηρίζουν. Που έρχεται να συναντήσει τη μακρόχρονη κρίση η οποία μαστίζει τις εφημερίδες.
Εδώ και 20 χρόνια σε Ευρώπη και Αμερική οι εφημερίδες χάνουν συνεχώς: αναγνώστες, κυκλοφορία, χρήμα και, τον τελευταίο χρόνο, διαφήμιση.
Οι προσπάθειες να διασωθούν από την κρίση οι τράπεζες, οι βιομηχανίες, οι βιοτεχνίες, το εμπόριο είναι πολλές, αλλά από αυτές τις προσπάθειες τα ΜΜΕ εξαιρούνται.
Και όμως η διάσωση των εφημερίδων είναι υπόθεση δημοκρατίας.
Αν η πληροφόρηση δεν είναι ένα εμπόρευμα ή ένα δομημένο προϊόν όπως όλα τα υπόλοιπα, αν όπως λέγεται είναι ένα από τα θεμέλια της δημοκρατίας, τότε για να σωθεί ο Τύπος πρέπει να επιστρέψουμε στις θεμελιώδεις αξίες της πληροφόρησης. Γιατί η οικονομική κρίση θα καταστρέψει πολλές αξίες, μαζί με τους φορείς τους, μεταξύ των οποίων είναι και η ελευθερία του Τύπου. Δηλαδή η ελευθερία των ιδεών και η ελευθερία ενημέρωσης των πολιτών.
Τι είναι λοιπόν η ελευθερία του Τύπου; Μια εξαρτημένη μεταβλητή της αγοράς ή ένα θεμελιώδες συνταγματικό δικαίωμα;
Σε αυτό το δικαίωμα, κράτος και αγορά, πολιτική εξουσία και οικονομική εξουσία είναι δεσμευμένοι ή μπορούν να το ελαστικοποιούν σύμφωνα με τα συμφέροντά τους, μέχρι του σημείου να το ευνουχίζουν; Η υπεράσπιση αυτής της ελευθερίας, βασικής για τη λειτουργία της δημοκρατίας, περνάει μόνο από τη διεκδίκηση του πλουραλισμού στην ιδιοκτησία των Μέσων - είναι δηλαδή ένα πρόβλημα αντιτράστ ή είναι μια αξία αφεαυτή;
Σχηματικά: η ελευθερία του Τύπου και της ενημέρωσης ταυτίζεται με την ιδιοκτησία των εφημερίδων, των ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών σταθμών ή είναι διακριτή από αυτήν και υπερισχύει της ιδιοκτησίας;
Η ελευθερία του Τύπου περιέχει δύο διαφορετικά δικαιώματα, κανένα από τα οποία δεν συνδέεται με την ιδιοκτησία. Το ένα είναι η ελευθερία της έκφρασης και το άλλο η ελευθερία της ενημέρωσης. Το πρώτο είναι στη σφαίρα των ατομικών δικαιωμάτων: να εκφράζεις ελεύθερα τις απόψεις σου και να τις μεταδίδεις. Το δεύτερο είναι ένα κοινωνικό δικαίωμα: να δέχεσαι πληροφορίες όχι συσκοτισμένες, όχι μανιπουλαρισμένες, όχι διαστρεβλωμένες. Και τα δύο δικαιώματα μπορούν να αναιρεθούν ή να περιοριστούν με δύο τρόπους: ή με την απαγόρευσή τους, μέθοδο που χρησιμοποιούν τα αυταρχικά καθεστώτα, ή με τη συγκέντρωση των media και τον έλεγχό τους από ισχυρά οικονομικοπολιτικά συμφέροντα. Είναι το μοντέλο που παγκοσμίως εφαρμόζεται τα τελευταία χρόνια. Η συγκέντρωση των media στα χέρια εργολάβων, προμηθευτών του Δημοσίου, εμπόρων όπλων, επιχειρηματικών ομίλων και άλλων ευαγών ιδρυμάτων αλλοιώνει σήμερα αυτά τα δικαιώματα και τείνει να τα καταργήσει.
Ετσι, από την ελευθερία του Τύπου περνάμε μέσω ενός ολιγοπωλίου των media στην ελευθερία της ιδιοκτησίας. Είναι ένα φαινόμενο που επιδεινώνεται και εδραιώνεται με την τηλεόραση.
Οι εφημερίδες ήταν κατά μεγάλο ποσοστό καθαρά εκδοτικές επιχειρήσεις, ο ανταγωνισμός των οποίων ταυτιζόταν με τον ανταγωνισμό των ιδεών και την ποιότητα της πληροφόρησης. Αυτό τα τελευταία χρόνια έχει εκφυλιστεί. Οι ιδιοκτησίες περιλαμβάνουν εφημερίδες, ραδιόφωνο και τηλεόραση και ελέγχονται από οικονομικούς ομίλους ξένους προς το αντικείμενο.
Η τηλεόραση, πολύ περισσότερο από τις εφημερίδες, έχει γίνει ένας δημόσιος τόπος. Είναι ίσως ο κυρίαρχος δημόσιος τόπος διαμόρφωσης της κοινωνικής και πολιτικής συναίνεσης.
Ετσι, η πολιτική γίνεται και αυτή ένα εμπόρευμα στην αγορά των media, με αποτέλεσμα την άμεση διασύνδεση χρήματος, πληροφόρησης και πολιτικής. Επενδύσεις για να παραχθεί πληροφόρηση, πληροφόρηση για να παραχθεί πολιτική, πολιτική για να παραχθεί χρήμα. Αυτός είναι, κατά τη γνώμη μου, ο φαύλος κύκλος, το φαινόμενο που αποκαλείται "διαπλεκόμενα συμφέροντα".
Η τηλεόραση οφθαλμοφανώς αποτελεί σήμερα το κυρίαρχο πρόβλημα της δημοκρατίας. Γιατί εκφράζει την αντίθεση μεταξύ αφενός της ελευθερίας του Τύπου, των ιδεών, της πληροφόρησης και αφετέρου του ελέγχου, της χειραγώγησης, της στρέβλωσης αυτής της ελευθερίας από τα ιδιωτικά οικονομικά συμφέροντα.
H χώρα έχει παραδοθεί στα χέρια μιας τηλεοπτικής ηγεσίας, φαινόμενο όχι συγκυριακό όπως πολλοί νομίζουν, αλλά με ρίζες βαθιές που τρέφονται από το αίτημα (και το έλλειμμα) για πληροφόρηση μιας κοινωνίας καταφρονεμένης. H τηλεόραση, από MME - μέσο μαζικής επικοινωνίας-, αναδεικνύεται κατ' εξοχήν προνομιούχος χώρος που παράγει εξουσία. Που υπαγορεύει τον χρόνο και τον τρόπο του πολιτικού διαλόγου: "ή παίζεις το παιχνίδι μου ή δεν υπάρχεις". Και οι πολιτικοί, οι υπουργοί, οι δημοσιογράφοι, οι διανοούμενοι, οι καθηγητές πανεπιστημίου, οι συνδικαλιστές, οι καλλιτέχνες, για να υπάρξουν, εμφανίζονται ως γλάστρες στις εκπομπές των νέων ταγών του δημόσιου βίου. Σχηματίζουν την κλάκα των χειροκροτητών που νομιμοποιεί τη μετάλλαξη της δημοκρατίας σε τηλεδημοκρατία.
Βρισκόμαστε μπροστά σε μιαν αλλοίωση των θεσμών άκρως επικίνδυνη. Το δίκαιο και το άδικο, το νόμιμο και το παράνομο, το ηθικό και το ανήθικο δεν το κρίνουν το κράτος δικαίου με τους θεσμούς του, αλλά το κράτος της τηλεόρασης με τους αστέρες του.
Το «τέλος της Ιστορίας» μπορεί να μην ήρθε, αλλά το τέλος της δημοσιογραφίας βρίσκεται πολύ κοντά. Οι εφημερίδες εδώ και είκοσι χρόνια ασθενούν βαρέως και η κρίση θα τους δώσει τη χαριστική βολή.
Οι ιδιοκτήτες, οι εκδότες, τα επιτελικά στελέχη των εφημερίδων ψάχνουν για λύσεις αλλά δεν τις βρίσκουν. Και αυτό είναι το περίεργο. Ολοι μας γνωρίζουμε τις συνταγές που δίνουν και τις ακολουθούμε: «Δώστε στους αναγνώστες να διαβάσουν αυτά που τους ενδιαφέρουν, περιορίστε τα κομμάτια που δεν πουλάνε. Ο κόσμος δεν ενδιαφέρεται για την πολιτική, για τις κοινωνικές συγκρούσεις, για τις ιδεολογικές αντιπαραθέσεις. Ο πολιτισμός, η τέχνη δεν πουλάνε».
Αυτό είναι το μοντέλο που όλοι μας, όλες οι εφημερίδες, άλλες λιγότερο, άλλες περισσότερο, ακολουθούν: μια «λάιτ» δημοσιογραφία χαμηλής ποιότητας. Ιστορίες κοινότοπες, κουτσομπολιά για τους «επώνυμους», σεξουαλικά σκάνδαλα.
Τη συνταγή την εφαρμόζουμε, αλλά η σούπα που προσφέρουμε δεν αρέσει. Κάθεται στο στομάχι των αναγνωστών, τους προκαλεί ξινίλα και μας λένε: Ευχαριστώ, δεν θα πάρω.
Γιατί λοιπόν ιδιοκτησία και δημοσιογραφικά επιτελεία επιμένουν να παράγουν ένα προϊόν που δεν πουλάει; Υπάρχει μια αντίφαση σ' αυτό.
Μια μέρα του 1977, σε μια κρίση ειλικρίνειας ο διασημότερος ancorman της γαλλικής TV, ο Πατρίκ Πουάβρ ντ' Αρβόρ, ερωτώμενος περιέγραψε το περιεχόμενο της δουλειάς του: «Είμαστε εδώ για να δώσουμε μια επίπεδη εικόνα του κόσμου».
Μήπως σ' αυτή τη φράση βρίσκεται το κλειδί της αυτοκτονικής, εκ πρώτης όψεως, συμπεριφοράς των ιδιοκτητών - εκδοτών;
Μήπως εμείς οι δημοσιογράφοι δίνουμε μια επίπεδη εικόνα του κόσμου που εξυπηρετεί συγκεκριμένα συμφέροντα, ιδεολογικά, πολιτικά, οικονομικά;
Η ερώτηση είναι για μένα ρητορική και η απάντηση προφανής: Ναι, τα συμφέροντα των ισχυρών οικονομικών κέντρων, διεθνών και ιθαγενών.
Η κρίση της δημοσιογραφίας βαδίζει χέρι χέρι με την κρίση της πολιτικής. Δεν μπορούμε να μιλήσουμε για τη μία χωρίς να μιλήσουμε για την άλλη. Και η συζήτηση των ημερών για το ποιος απαξιώνει ποιον - οι δημοσιογράφοι τους πολιτικούς ή οι πολιτικοί τους δημοσιογράφους - μου θυμίζει το περίφημο αν η κότα έκανε το αβγό ή το αβγό την κότα.
Βρισκόμαστε στο τέλος μιας επιχείρησης οικοδόμησης ενός καθεστώτος βασισμένου στο δόγμα της μοναδικής σκέψης που δεν αποδέχεται καμία παρέκκλιση, καμία αμφισβήτηση και το οποίο ελέγχεται από τα νέα ισχυρά κέντρα εξουσίας, αυτά που ελέγχουν και την πληροφόρηση και την επικοινωνία. Το φαινόμενο είναι παγκόσμιο.
Ομάδες συμφερόντων οι οποίες, πέρα από τις διαμάχες τους, συγκλίνουν αντικειμενικά σε έναν κοινό στόχο: να αρθούν πάνω από τους νόμους της πολιτείας και της πολιτικής και να ηγεμονεύσουν.
Σ' αυτό το έργο, που θέλει τη μετάλλαξη του κράτους σε κερδοσκοπική εταιρεία και των κομμάτων σε επιχειρήσεις, ο ρόλος των πολιτικών και της δημοσιογραφικής ελίτ είναι όλο και περισσότερο αυτός των υπαλλήλων των οικονομικών ομάδων. Υπαλλήλων ενσωματωμένων, αλλοτριωμένων και πλούσιων.
Οποιος ζει μέσα στο σύστημα των ΜΜΕ γνωρίζει ότι η ομοιομορφία στην «επίπεδη εικόνα του κόσμου» που δίνουν δεν οφείλεται σε προσχεδιασμένα ρεπορτάζ των δημοσιογράφων. Οι δημοσιογράφοι, τις περισσότερες φορές, δεν γράφουν συνειδητά με σκοπό να μανιπουλάρουν το κοινό, για να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντα της ιδιοκτησίας. Ολος αυτός ο μακιαβελισμός δεν χρειάζεται γιατί, ώσπου η κρίση να τραυματίσει θανάσιμα τα ΜΜΕ, οι δημοσιογράφοι (το μεγαλύτερο μέρος τους) πίστευαν στην «επίπεδη εικόνα του κόσμου» την οποία έδιναν. (Σήμερα, η μαζική προλεταριοποίηση στον κλάδο, παρενέργεια της κρίσης, άλλαξε τα πράγματα και αυτό χρήζει συζήτησης σε μιαν άλλη ημερίδα.)
Τα ΜΜΕ στοχεύουν στο να εγκλωβίσουν τα μυαλά των πολιτών στην κυρίαρχη ιδεολογία, να περάσουν στη συνείδηση των ανθρώπων ότι η παγκοσμιοποίηση, η ελεύθερη αγορά αποτελούν μονόδρομο. Οτι ένας άλλος κόσμος δεν είναι εφικτός. Αλλά αυτό, το δημοσιογραφικό κατεστημένο των τελευταίων 20 ετών στη συντριπτική του πλειονότητα, το έγραφε και το έλεγε γιατί το πίστευε. Γιατί αποτελεί οργανικό κομμάτι του «ενιαίου κόμματος της εξουσίας» που ενώνει στις τάξεις του τον κόσμο των επιχειρήσεων, τον κόσμο της πολιτικής και τους διαμορφωτές γνώμης σε μια μεγάλη οικονομικοπολιτική εταιρεία, τελείως ξένη προς την κοινωνία και τα συμφέροντά της.
(Εισήγηση του προέδρου της ΠΟΕΣΥ Βασίλη Μουλόπουλου, στην ημερίδα του ΙΣΤΑΜΕ, "Οι εξελίξεις στα ΜΜΕ", Αθήνα, 21/1/2009)
του Βασίλη Μουλόπουλου
Γιατί η δημοσιογραφία έχει χαρακτηριστεί «τέταρτη εξουσία»; Γιατί στο παρελθόν ήταν ένα όργανο στην υπηρεσία του πολίτη, ενάντια στις παρανομίες και στις καταχρηστικές πράξεις και πρακτικές των τριών θεσμικών εξουσιών - της εκτελεστικής, της νομοθετικής και της δικαστικής. Μια αντι-εξουσία δηλαδή.
Δυστυχώς για τη δημοσιογραφία και για τη δημοκρατία εδώ και αρκετά χρόνια έχει ξεκινήσει μια μετάλλαξη στον χώρο του Τύπου - και των media γενικότερα - η οποία στη λέξη «αντι-εξουσία» κάνει όλο και πιο αχνό το πρόθεμα «αντι».
Στις μέρες μας η δημοσιογραφία είναι μια εξουσία πολλές φορές χειρότερη από τις άλλες. Μια εξουσία που εγκατέλειψε αυτούς που θα έπρεπε να υπηρετεί και τέθηκε στην υπηρεσία αυτών που θα έπρεπε να ελέγχει.
Τι συνέβη και τι συμβαίνει;
Η μετάλλαξη της δημοσιογραφίας και της λειτουργίας του δημοσιογράφου είναι άμεσα συνδεδεμένη με τις αλλαγές στη σύγχρονη καπιταλιστική κοινωνία.
Ο τομέας της πληροφόρησης στην εποχή της παγκοσμιοποίησης είναι ένα εμπόρευμα όπως όλα τα άλλα. Και είναι μάλιστα ένας από τους βασικούς κλάδους της παραγωγής.
Σε ολόκληρο τον πλανήτη τα τελευταία 20 χρόνια μεγάλα οικονομικά κέντρα συγκεντρώνουν υπό τον έλεγχό τους τα Μέσα: Internet, TV, εφημερίδες, περιοδικά, ραδιόφωνα.
Οι οικονομικοί κολοσσοί τα θέτουν υπό τον έλεγχό τους και απαιτούν απόδοση της επένδυσής τους: είτε ευθέως, με χρηματιστηριακή ευρωστία των μετοχών, είτε πλαγίως, χρησιμοποιώντας τα media ως μοχλούς πίεσης, πολιτικής κυρίως, για να κάνουν μπίζνες.
Ετσι, οι διευθυντικές θέσεις δίνονται σε μάνατζερ, οι οποίοι εφαρμόζουν στα media τις ίδιες μεθόδους σαν σε οποιαδήποτε άλλη επιχείρηση: περιορισμός του προσωπικού, εντατικοποίηση της εργασίας, αύξηση των πωλήσεων με διαφημιστικά τεχνάσματα (από τις κατσαρόλες στα DVD), παραγωγή ενός προϊόντος μαζικής κατανάλωσης.
Σε μια νεοφιλελεύθερη οικονομία, η πληροφόρηση χρησιμεύει μόνο για να πουλιέται και να πουλάει. Ή, ακόμη, να προετοιμάζει πολέμους, πραξικοπήματα και ανατροπές πολιτικών και συνδικαλιστικών ηγετών.
Ανάλογες είναι και στην Ελλάδα οι εξελίξεις στον τομέα του Τύπου και των media, με τις απαραίτητες προσαρμογές στις ιδιαιτερότητες του ελληνικού καπιταλισμού: στρεβλώσεις του μοντέλου της αγοράς, επιχειρήσεις και επιχειρηματίες κακέκτυπα των διεθνών προτύπων. Αυτές οι στρεβλώσεις δημιούργησαν προϊόντα στην εγχώρια αγορά των media που πωλούνται με ζημιές (οι περισσότερες εφημερίδες μπαίνουν μέσα και τα κανάλια επιβιώνουν κλέβοντας τις εργοδοτικές εισφορές) αλλά πουλάνε... Από όπλα και δρόμους μέχρι ηλεκτρονικά δίκτυα, τζόγο και ενέργεια.
Οι έλληνες επιχειρηματίες, αν δεν κερδίζουν από τις επενδύσεις τους στον Τύπο, κάτι θα πρέπει να κερδίζουν, αυτό είναι ο νόμος της αγοράς, ειδάλλως γιατί σπαταλάνε τα «με τόσο κόπο κερδισμένα» λεφτά τους;
Και έτσι φτάσαμε στο σήμερα.
Σε μια κρίση μητέρα όλων των κρίσεων, όπως πολλοί τη χαρακτηρίζουν. Που έρχεται να συναντήσει τη μακρόχρονη κρίση η οποία μαστίζει τις εφημερίδες.
Εδώ και 20 χρόνια σε Ευρώπη και Αμερική οι εφημερίδες χάνουν συνεχώς: αναγνώστες, κυκλοφορία, χρήμα και, τον τελευταίο χρόνο, διαφήμιση.
Οι προσπάθειες να διασωθούν από την κρίση οι τράπεζες, οι βιομηχανίες, οι βιοτεχνίες, το εμπόριο είναι πολλές, αλλά από αυτές τις προσπάθειες τα ΜΜΕ εξαιρούνται.
Και όμως η διάσωση των εφημερίδων είναι υπόθεση δημοκρατίας.
Αν η πληροφόρηση δεν είναι ένα εμπόρευμα ή ένα δομημένο προϊόν όπως όλα τα υπόλοιπα, αν όπως λέγεται είναι ένα από τα θεμέλια της δημοκρατίας, τότε για να σωθεί ο Τύπος πρέπει να επιστρέψουμε στις θεμελιώδεις αξίες της πληροφόρησης. Γιατί η οικονομική κρίση θα καταστρέψει πολλές αξίες, μαζί με τους φορείς τους, μεταξύ των οποίων είναι και η ελευθερία του Τύπου. Δηλαδή η ελευθερία των ιδεών και η ελευθερία ενημέρωσης των πολιτών.
Τι είναι λοιπόν η ελευθερία του Τύπου; Μια εξαρτημένη μεταβλητή της αγοράς ή ένα θεμελιώδες συνταγματικό δικαίωμα;
Σε αυτό το δικαίωμα, κράτος και αγορά, πολιτική εξουσία και οικονομική εξουσία είναι δεσμευμένοι ή μπορούν να το ελαστικοποιούν σύμφωνα με τα συμφέροντά τους, μέχρι του σημείου να το ευνουχίζουν; Η υπεράσπιση αυτής της ελευθερίας, βασικής για τη λειτουργία της δημοκρατίας, περνάει μόνο από τη διεκδίκηση του πλουραλισμού στην ιδιοκτησία των Μέσων - είναι δηλαδή ένα πρόβλημα αντιτράστ ή είναι μια αξία αφεαυτή;
Σχηματικά: η ελευθερία του Τύπου και της ενημέρωσης ταυτίζεται με την ιδιοκτησία των εφημερίδων, των ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών σταθμών ή είναι διακριτή από αυτήν και υπερισχύει της ιδιοκτησίας;
Η ελευθερία του Τύπου περιέχει δύο διαφορετικά δικαιώματα, κανένα από τα οποία δεν συνδέεται με την ιδιοκτησία. Το ένα είναι η ελευθερία της έκφρασης και το άλλο η ελευθερία της ενημέρωσης. Το πρώτο είναι στη σφαίρα των ατομικών δικαιωμάτων: να εκφράζεις ελεύθερα τις απόψεις σου και να τις μεταδίδεις. Το δεύτερο είναι ένα κοινωνικό δικαίωμα: να δέχεσαι πληροφορίες όχι συσκοτισμένες, όχι μανιπουλαρισμένες, όχι διαστρεβλωμένες. Και τα δύο δικαιώματα μπορούν να αναιρεθούν ή να περιοριστούν με δύο τρόπους: ή με την απαγόρευσή τους, μέθοδο που χρησιμοποιούν τα αυταρχικά καθεστώτα, ή με τη συγκέντρωση των media και τον έλεγχό τους από ισχυρά οικονομικοπολιτικά συμφέροντα. Είναι το μοντέλο που παγκοσμίως εφαρμόζεται τα τελευταία χρόνια. Η συγκέντρωση των media στα χέρια εργολάβων, προμηθευτών του Δημοσίου, εμπόρων όπλων, επιχειρηματικών ομίλων και άλλων ευαγών ιδρυμάτων αλλοιώνει σήμερα αυτά τα δικαιώματα και τείνει να τα καταργήσει.
Ετσι, από την ελευθερία του Τύπου περνάμε μέσω ενός ολιγοπωλίου των media στην ελευθερία της ιδιοκτησίας. Είναι ένα φαινόμενο που επιδεινώνεται και εδραιώνεται με την τηλεόραση.
Οι εφημερίδες ήταν κατά μεγάλο ποσοστό καθαρά εκδοτικές επιχειρήσεις, ο ανταγωνισμός των οποίων ταυτιζόταν με τον ανταγωνισμό των ιδεών και την ποιότητα της πληροφόρησης. Αυτό τα τελευταία χρόνια έχει εκφυλιστεί. Οι ιδιοκτησίες περιλαμβάνουν εφημερίδες, ραδιόφωνο και τηλεόραση και ελέγχονται από οικονομικούς ομίλους ξένους προς το αντικείμενο.
Η τηλεόραση, πολύ περισσότερο από τις εφημερίδες, έχει γίνει ένας δημόσιος τόπος. Είναι ίσως ο κυρίαρχος δημόσιος τόπος διαμόρφωσης της κοινωνικής και πολιτικής συναίνεσης.
Ετσι, η πολιτική γίνεται και αυτή ένα εμπόρευμα στην αγορά των media, με αποτέλεσμα την άμεση διασύνδεση χρήματος, πληροφόρησης και πολιτικής. Επενδύσεις για να παραχθεί πληροφόρηση, πληροφόρηση για να παραχθεί πολιτική, πολιτική για να παραχθεί χρήμα. Αυτός είναι, κατά τη γνώμη μου, ο φαύλος κύκλος, το φαινόμενο που αποκαλείται "διαπλεκόμενα συμφέροντα".
Η τηλεόραση οφθαλμοφανώς αποτελεί σήμερα το κυρίαρχο πρόβλημα της δημοκρατίας. Γιατί εκφράζει την αντίθεση μεταξύ αφενός της ελευθερίας του Τύπου, των ιδεών, της πληροφόρησης και αφετέρου του ελέγχου, της χειραγώγησης, της στρέβλωσης αυτής της ελευθερίας από τα ιδιωτικά οικονομικά συμφέροντα.
H χώρα έχει παραδοθεί στα χέρια μιας τηλεοπτικής ηγεσίας, φαινόμενο όχι συγκυριακό όπως πολλοί νομίζουν, αλλά με ρίζες βαθιές που τρέφονται από το αίτημα (και το έλλειμμα) για πληροφόρηση μιας κοινωνίας καταφρονεμένης. H τηλεόραση, από MME - μέσο μαζικής επικοινωνίας-, αναδεικνύεται κατ' εξοχήν προνομιούχος χώρος που παράγει εξουσία. Που υπαγορεύει τον χρόνο και τον τρόπο του πολιτικού διαλόγου: "ή παίζεις το παιχνίδι μου ή δεν υπάρχεις". Και οι πολιτικοί, οι υπουργοί, οι δημοσιογράφοι, οι διανοούμενοι, οι καθηγητές πανεπιστημίου, οι συνδικαλιστές, οι καλλιτέχνες, για να υπάρξουν, εμφανίζονται ως γλάστρες στις εκπομπές των νέων ταγών του δημόσιου βίου. Σχηματίζουν την κλάκα των χειροκροτητών που νομιμοποιεί τη μετάλλαξη της δημοκρατίας σε τηλεδημοκρατία.
Βρισκόμαστε μπροστά σε μιαν αλλοίωση των θεσμών άκρως επικίνδυνη. Το δίκαιο και το άδικο, το νόμιμο και το παράνομο, το ηθικό και το ανήθικο δεν το κρίνουν το κράτος δικαίου με τους θεσμούς του, αλλά το κράτος της τηλεόρασης με τους αστέρες του.
Το «τέλος της Ιστορίας» μπορεί να μην ήρθε, αλλά το τέλος της δημοσιογραφίας βρίσκεται πολύ κοντά. Οι εφημερίδες εδώ και είκοσι χρόνια ασθενούν βαρέως και η κρίση θα τους δώσει τη χαριστική βολή.
Οι ιδιοκτήτες, οι εκδότες, τα επιτελικά στελέχη των εφημερίδων ψάχνουν για λύσεις αλλά δεν τις βρίσκουν. Και αυτό είναι το περίεργο. Ολοι μας γνωρίζουμε τις συνταγές που δίνουν και τις ακολουθούμε: «Δώστε στους αναγνώστες να διαβάσουν αυτά που τους ενδιαφέρουν, περιορίστε τα κομμάτια που δεν πουλάνε. Ο κόσμος δεν ενδιαφέρεται για την πολιτική, για τις κοινωνικές συγκρούσεις, για τις ιδεολογικές αντιπαραθέσεις. Ο πολιτισμός, η τέχνη δεν πουλάνε».
Αυτό είναι το μοντέλο που όλοι μας, όλες οι εφημερίδες, άλλες λιγότερο, άλλες περισσότερο, ακολουθούν: μια «λάιτ» δημοσιογραφία χαμηλής ποιότητας. Ιστορίες κοινότοπες, κουτσομπολιά για τους «επώνυμους», σεξουαλικά σκάνδαλα.
Τη συνταγή την εφαρμόζουμε, αλλά η σούπα που προσφέρουμε δεν αρέσει. Κάθεται στο στομάχι των αναγνωστών, τους προκαλεί ξινίλα και μας λένε: Ευχαριστώ, δεν θα πάρω.
Γιατί λοιπόν ιδιοκτησία και δημοσιογραφικά επιτελεία επιμένουν να παράγουν ένα προϊόν που δεν πουλάει; Υπάρχει μια αντίφαση σ' αυτό.
Μια μέρα του 1977, σε μια κρίση ειλικρίνειας ο διασημότερος ancorman της γαλλικής TV, ο Πατρίκ Πουάβρ ντ' Αρβόρ, ερωτώμενος περιέγραψε το περιεχόμενο της δουλειάς του: «Είμαστε εδώ για να δώσουμε μια επίπεδη εικόνα του κόσμου».
Μήπως σ' αυτή τη φράση βρίσκεται το κλειδί της αυτοκτονικής, εκ πρώτης όψεως, συμπεριφοράς των ιδιοκτητών - εκδοτών;
Μήπως εμείς οι δημοσιογράφοι δίνουμε μια επίπεδη εικόνα του κόσμου που εξυπηρετεί συγκεκριμένα συμφέροντα, ιδεολογικά, πολιτικά, οικονομικά;
Η ερώτηση είναι για μένα ρητορική και η απάντηση προφανής: Ναι, τα συμφέροντα των ισχυρών οικονομικών κέντρων, διεθνών και ιθαγενών.
Η κρίση της δημοσιογραφίας βαδίζει χέρι χέρι με την κρίση της πολιτικής. Δεν μπορούμε να μιλήσουμε για τη μία χωρίς να μιλήσουμε για την άλλη. Και η συζήτηση των ημερών για το ποιος απαξιώνει ποιον - οι δημοσιογράφοι τους πολιτικούς ή οι πολιτικοί τους δημοσιογράφους - μου θυμίζει το περίφημο αν η κότα έκανε το αβγό ή το αβγό την κότα.
Βρισκόμαστε στο τέλος μιας επιχείρησης οικοδόμησης ενός καθεστώτος βασισμένου στο δόγμα της μοναδικής σκέψης που δεν αποδέχεται καμία παρέκκλιση, καμία αμφισβήτηση και το οποίο ελέγχεται από τα νέα ισχυρά κέντρα εξουσίας, αυτά που ελέγχουν και την πληροφόρηση και την επικοινωνία. Το φαινόμενο είναι παγκόσμιο.
Ομάδες συμφερόντων οι οποίες, πέρα από τις διαμάχες τους, συγκλίνουν αντικειμενικά σε έναν κοινό στόχο: να αρθούν πάνω από τους νόμους της πολιτείας και της πολιτικής και να ηγεμονεύσουν.
Σ' αυτό το έργο, που θέλει τη μετάλλαξη του κράτους σε κερδοσκοπική εταιρεία και των κομμάτων σε επιχειρήσεις, ο ρόλος των πολιτικών και της δημοσιογραφικής ελίτ είναι όλο και περισσότερο αυτός των υπαλλήλων των οικονομικών ομάδων. Υπαλλήλων ενσωματωμένων, αλλοτριωμένων και πλούσιων.
Οποιος ζει μέσα στο σύστημα των ΜΜΕ γνωρίζει ότι η ομοιομορφία στην «επίπεδη εικόνα του κόσμου» που δίνουν δεν οφείλεται σε προσχεδιασμένα ρεπορτάζ των δημοσιογράφων. Οι δημοσιογράφοι, τις περισσότερες φορές, δεν γράφουν συνειδητά με σκοπό να μανιπουλάρουν το κοινό, για να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντα της ιδιοκτησίας. Ολος αυτός ο μακιαβελισμός δεν χρειάζεται γιατί, ώσπου η κρίση να τραυματίσει θανάσιμα τα ΜΜΕ, οι δημοσιογράφοι (το μεγαλύτερο μέρος τους) πίστευαν στην «επίπεδη εικόνα του κόσμου» την οποία έδιναν. (Σήμερα, η μαζική προλεταριοποίηση στον κλάδο, παρενέργεια της κρίσης, άλλαξε τα πράγματα και αυτό χρήζει συζήτησης σε μιαν άλλη ημερίδα.)
Τα ΜΜΕ στοχεύουν στο να εγκλωβίσουν τα μυαλά των πολιτών στην κυρίαρχη ιδεολογία, να περάσουν στη συνείδηση των ανθρώπων ότι η παγκοσμιοποίηση, η ελεύθερη αγορά αποτελούν μονόδρομο. Οτι ένας άλλος κόσμος δεν είναι εφικτός. Αλλά αυτό, το δημοσιογραφικό κατεστημένο των τελευταίων 20 ετών στη συντριπτική του πλειονότητα, το έγραφε και το έλεγε γιατί το πίστευε. Γιατί αποτελεί οργανικό κομμάτι του «ενιαίου κόμματος της εξουσίας» που ενώνει στις τάξεις του τον κόσμο των επιχειρήσεων, τον κόσμο της πολιτικής και τους διαμορφωτές γνώμης σε μια μεγάλη οικονομικοπολιτική εταιρεία, τελείως ξένη προς την κοινωνία και τα συμφέροντά της.
(Εισήγηση του προέδρου της ΠΟΕΣΥ Βασίλη Μουλόπουλου, στην ημερίδα του ΙΣΤΑΜΕ, "Οι εξελίξεις στα ΜΜΕ", Αθήνα, 21/1/2009)
Σάββατο 10 Ιανουαρίου 2009
Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΗΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
Προετοιμαζόταν εδώ και κάποια χρόνια. Εντοπίζω τους πρώτους οιωνούς το καλοκαίρι του 2006 αν δεν κάνω λάθος, όταν, μετά το χτύπημα στους σιδηροδρομικούς σταθμούς του Λονδίνου, νομιμοποιήθηκε από την ΕΕ η άδεια για παρακολούθηση των κινητών τηλεφώνων όλων των πολιτών, με το πρόσχημα της πάταξης της τρομοκρατίας.
Η κατάσταση σήμερα είναι εκτός ελέγχου. «Τρομοκράτες» είναι πλέον όλοι οι πολίτες που δεν κάθονται ήσυχα στα αυγά τους και στα σπιτάκια τους να βλέπουν τηλεόραση, όσοι διαμαρτύρονται.
Σήμερα βλέπουμε τα ΜΑΤ να χτυπούν γιαγιάδες και τραυματίες, δικηγόρους, δημοσιογράφους, κι ακούμε τους πολίτες να λένε, «έχουμε πόλεμο εδώ, κάθε μέρα».
Η αλλαγή φρουράς στο κυβερνητικό επίπεδο, με την ανάληψη της «δημόσιας τάξης»από τον κ. Μαρκογιαννάκη, σημαίνει σκλήρυνση και είναι αποτέλεσμα μιας αρτηριοσκληρυμμένης «αστικής δημοκρατίας». Οι λέξεις έχουν χάσει προ πολλού το νόημά τους. Δημοκρατία σημαίνει εξουσία του δήμου, δηλαδή του λαού. Για ποιά δημοκρατία μπορούμε να μιλάμε σήμερα; Για τη «δημοκρατία» της βίας; Τι θέλουν οι κυβερνήσεις; Θέλουν να κάνουν όλους τους πολίτες «τρομοκράτες»; Το χάσμα μεταξύ των κυβερνώντων και των κυβερνωμένων διευρύνεται κάθε μέρα.
Τα πολλά λόγια είναι περιττά. Το video που παρουσιάζει το web του Κούλογλου είναι αποκαλυπτικό.
Προετοιμαζόταν εδώ και κάποια χρόνια. Εντοπίζω τους πρώτους οιωνούς το καλοκαίρι του 2006 αν δεν κάνω λάθος, όταν, μετά το χτύπημα στους σιδηροδρομικούς σταθμούς του Λονδίνου, νομιμοποιήθηκε από την ΕΕ η άδεια για παρακολούθηση των κινητών τηλεφώνων όλων των πολιτών, με το πρόσχημα της πάταξης της τρομοκρατίας.
Η κατάσταση σήμερα είναι εκτός ελέγχου. «Τρομοκράτες» είναι πλέον όλοι οι πολίτες που δεν κάθονται ήσυχα στα αυγά τους και στα σπιτάκια τους να βλέπουν τηλεόραση, όσοι διαμαρτύρονται.
Σήμερα βλέπουμε τα ΜΑΤ να χτυπούν γιαγιάδες και τραυματίες, δικηγόρους, δημοσιογράφους, κι ακούμε τους πολίτες να λένε, «έχουμε πόλεμο εδώ, κάθε μέρα».
Η αλλαγή φρουράς στο κυβερνητικό επίπεδο, με την ανάληψη της «δημόσιας τάξης»από τον κ. Μαρκογιαννάκη, σημαίνει σκλήρυνση και είναι αποτέλεσμα μιας αρτηριοσκληρυμμένης «αστικής δημοκρατίας». Οι λέξεις έχουν χάσει προ πολλού το νόημά τους. Δημοκρατία σημαίνει εξουσία του δήμου, δηλαδή του λαού. Για ποιά δημοκρατία μπορούμε να μιλάμε σήμερα; Για τη «δημοκρατία» της βίας; Τι θέλουν οι κυβερνήσεις; Θέλουν να κάνουν όλους τους πολίτες «τρομοκράτες»; Το χάσμα μεταξύ των κυβερνώντων και των κυβερνωμένων διευρύνεται κάθε μέρα.
Τα πολλά λόγια είναι περιττά. Το video που παρουσιάζει το web του Κούλογλου είναι αποκαλυπτικό.
Κυριακή 4 Ιανουαρίου 2009
ΔΙΑΔΗΛΩΣΗ 6 μ.μ.
Άγαλμα Βενιζέλου, Πλ. Ελευθερίας- Πορεία μέχρι την Ισραηλινή Πρεσβεία
Το Ελληνικό Κοινωνικό Φόρουμ καταγγέλλει την κλιμάκωση της βάρβαρης επίθεσης του κράτους του Ισραήλ με χερσαίες επιχειρήσεις εναντίον του Παλαιστινιακού λαού.
Το Ελληνικό Κοινωνικό Φόρουμ καλεί σε διαδήλωση μαζί με τους Παλαιστίνιους, από το Άγαλμα του Βενιζέλου στην Πλ. Ελευθερίας μέχρι την Ισραηλινή Πρεσβεία στις 6 σήμερα το απόγευμα.
Άγαλμα Βενιζέλου, Πλ. Ελευθερίας- Πορεία μέχρι την Ισραηλινή Πρεσβεία
Το Ελληνικό Κοινωνικό Φόρουμ καταγγέλλει την κλιμάκωση της βάρβαρης επίθεσης του κράτους του Ισραήλ με χερσαίες επιχειρήσεις εναντίον του Παλαιστινιακού λαού.
Το Ελληνικό Κοινωνικό Φόρουμ καλεί σε διαδήλωση μαζί με τους Παλαιστίνιους, από το Άγαλμα του Βενιζέλου στην Πλ. Ελευθερίας μέχρι την Ισραηλινή Πρεσβεία στις 6 σήμερα το απόγευμα.
ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΥ ΤΗΣ ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑΣ ΣΤΗ ΓΑΖΑ
ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΥ ΜΙΑΣ ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑΣ
Από την Αλκμήνη Ψιλοπούλου
Νομίζω ότι τα λόγια είναι περιττά και ανεπαρκή για να εκφράσουν αυτά που ζει σήμερα ο πλανήτης.
Το σφαγείο της Γάζα πιστεύω ότι ήταν στημένο, δυστυχώς, πριν από την διαφαινόμενη νίκη του Ομπάμα, και υποπτεύομαι ότι ο ίδιος είχε γνώση και είχε κάνει ατύπως συμφωνία με τον Μπους για αυτό τον πόλεμο. Και το timing δεν είναι τυχαίο, λίγες μέρες πριν αναλάβει επισήμως ο Ομπάμα. Έπρεπε να γίνει τώρα, για να μην τον χρεωθεί ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ. Δεν είναι επίσης τυχαίο το ότι στις δηλώσεις του προεκλογικά, ο Ομπάμα είχε κάνει νύξη ότι θεωρεί το Ισραήλ έναν από τους κυριότερους συμμάχους των ΗΠΑ... Ο νοών νοήτω...
Παρόλα αυτά, πιστεύω πως αυτός ο πόλεμος θα άγγιζε τα όρια του παραλογισμού και της άκριτης μισαλλοδοξίας, αν δεν διέκρινα πίσω από αυτόν άλλα σχέδια, πολύ επικίνδυνα και ευρύτερα από την εξόντωση του παλαιστινιακού λαού.
Πολύ φοβάμαι-και νομίζω ότι πολύς κόσμος συμμερίζεται τις ίδιες ανησυχίες- ότι ετοιμάζεται κάτι πολύ μεγάλο κι ότι η εμπλοκή θα είναι παγκόσμια.
Οι εξελίξεις μοιάζουν με χιονοστιβάδα. Οικονομική κρίση με την αμερικάνικη οικονομία σε κακό χάλι, μια Ευρώπη ανίκανη και γερασμένη να πάρει μια οποιαδήποτε πρωτοβουλία, οι κλιματικές αλλαγές που δημιουργούν προβλήματα απ’ άκρου εις άκρον στον πλανήτη, τα κράτη να είναι ανήμπορα να αντιμετωπίσουν την αυξανόμενη λαϊκή οργή...
Οι δύο πόλοι αρχίζουν να σχηματίζονται. Ρωσία-Κίνα-Λατινική Αμερική ( ενδεχομένως και Ελλάδα μαζί με κάποιες άλλες μεσογειακές χώρες)-Ινδία-Ιράν από τη μια.
ΗΠΑ-Ευρώπη-ορισμένα αραβικά κράτη-τμήματα της πρώην ΕΣΣΔ όπως Ουκρανία, τμήματα των Βαλκανίων όπως Σκόπια, Αλβανία κ.α.
Ο ρωσικός στόλος κατεβαίνει στο Αιγαίο.
Όλοι λες και παίρνουν θέσεις μάχης. Να είμαστε έτοιμοι για τα χειρότερα....
Από την Αλκμήνη Ψιλοπούλου
Νομίζω ότι τα λόγια είναι περιττά και ανεπαρκή για να εκφράσουν αυτά που ζει σήμερα ο πλανήτης.
Το σφαγείο της Γάζα πιστεύω ότι ήταν στημένο, δυστυχώς, πριν από την διαφαινόμενη νίκη του Ομπάμα, και υποπτεύομαι ότι ο ίδιος είχε γνώση και είχε κάνει ατύπως συμφωνία με τον Μπους για αυτό τον πόλεμο. Και το timing δεν είναι τυχαίο, λίγες μέρες πριν αναλάβει επισήμως ο Ομπάμα. Έπρεπε να γίνει τώρα, για να μην τον χρεωθεί ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ. Δεν είναι επίσης τυχαίο το ότι στις δηλώσεις του προεκλογικά, ο Ομπάμα είχε κάνει νύξη ότι θεωρεί το Ισραήλ έναν από τους κυριότερους συμμάχους των ΗΠΑ... Ο νοών νοήτω...
Παρόλα αυτά, πιστεύω πως αυτός ο πόλεμος θα άγγιζε τα όρια του παραλογισμού και της άκριτης μισαλλοδοξίας, αν δεν διέκρινα πίσω από αυτόν άλλα σχέδια, πολύ επικίνδυνα και ευρύτερα από την εξόντωση του παλαιστινιακού λαού.
Πολύ φοβάμαι-και νομίζω ότι πολύς κόσμος συμμερίζεται τις ίδιες ανησυχίες- ότι ετοιμάζεται κάτι πολύ μεγάλο κι ότι η εμπλοκή θα είναι παγκόσμια.
Οι εξελίξεις μοιάζουν με χιονοστιβάδα. Οικονομική κρίση με την αμερικάνικη οικονομία σε κακό χάλι, μια Ευρώπη ανίκανη και γερασμένη να πάρει μια οποιαδήποτε πρωτοβουλία, οι κλιματικές αλλαγές που δημιουργούν προβλήματα απ’ άκρου εις άκρον στον πλανήτη, τα κράτη να είναι ανήμπορα να αντιμετωπίσουν την αυξανόμενη λαϊκή οργή...
Οι δύο πόλοι αρχίζουν να σχηματίζονται. Ρωσία-Κίνα-Λατινική Αμερική ( ενδεχομένως και Ελλάδα μαζί με κάποιες άλλες μεσογειακές χώρες)-Ινδία-Ιράν από τη μια.
ΗΠΑ-Ευρώπη-ορισμένα αραβικά κράτη-τμήματα της πρώην ΕΣΣΔ όπως Ουκρανία, τμήματα των Βαλκανίων όπως Σκόπια, Αλβανία κ.α.
Ο ρωσικός στόλος κατεβαίνει στο Αιγαίο.
Όλοι λες και παίρνουν θέσεις μάχης. Να είμαστε έτοιμοι για τα χειρότερα....
Πέμπτη 1 Ιανουαρίου 2009
Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΝΑ ΠΑΕΙ ΣΤΗ ΣΑΧΑΡΑ!
Της Αλκμήνης Ψιλοπούλου
Λίγο πριν το γύρισμα της νέας χρονιάς, βρέθηκα στη Σαχάρα. Στην Τυνησία. Σε ένα από τα πολυπληθή κοπάδια των τουριστών που αναζητούν εξωτισμό και παραμύθιασμα με τα οργανωμένα γκρουπ. Μαζέψαμε όλοι τα «λουλούδια της Ερήμου», πετρώματα φτιαγμένα από αλάτι και πρωινές δροσοσταλίδες. Μπήκαμε στα τρωγλοδύτικα υπόσκαφα, χωριά σκαλισμένα μέσα στην άμμο. Επισκεφθήκαμε τις οάσεις με τους φοίνικες και τις χουρμαδιές.
Ο ξεναγός μιλούσε με καμάρι για τη χώρα του. Ένας άνθρωπος εξαιρετικά μορφωμένος, με άποψη, με απέραντες γνώσεις σε όλους τους τομείς. Και ιδού τι μας αποκάλυψε, πέρα από το φολκλορ: Ότι ένας φωτισμένος ηγέτης, ο Μπουργκίμπα, αποφάσισε να αναστηλώσει την κατακτημένη από τους γάλλους χώρα του, με αιχμή την παιδεία και τον πολιτισμό.
Αποτέλεσμα: Μέχρι και σήμερα, το κράτος δίνει 33% του προϋπολογισμού -ναι, καλά ακούσαμε- 33% για την παιδεία. Παιδεία δωρεάν και υποχρεωτική για όλους, με το γαλλικό εκπαιδευτικό σύστημα, δηλαδή με ελεύθερη πρόσβαση στο Πανεπιστήμιο και ένα προπαρασκευαστικό έτος- το «μπακαλορεά»- στο τελευταίο έτος του Λυκείου. Το ξεσκαρτάρισμα γίνεται σε όλη τη διάρκεια της λυκειακής εκπαίδευσης, όχι μόνο ανάλογα με τους βαθμούς των μαθητών αλλά και ανάλογα με τη γενικότερη απόδοση και την κλίση των μαθητών.
Έτσι, σήμερα φοιτούν στα 13 πανεπιστήμια που λειτουργούν σε ολόκληρη τη χώρα, γύρω στους 450.000 φοιτητές. Η πλειοψηφία των φοιτητών είναι κοπέλλες-τις είδαμε σε παρέες, με μοντέρνα δυτικά ρούχα, το τζινάκι τους, τα σπορτέξ παπούτσια και το μπουφάν και την παραδοσιακή μαντήλα που τις έκανε εξαιρετικά όμορφες.
Είδαμε σχολεία μέσα στην έρημο, να χτίζονται ακόμη και σήμερα στην άκρη του πουθενά, να λειτουργούν ακόμη και στα πάμφτωχα τρωγλοδύτικα χωριά. Υποχρεωτική δωρεάν δημόσια παιδεία για όλους, ούτε φροντιστήρια, ούτε τίποτα παρόμοιο.
Όλοι οι νέοι μιλούν άπταιστα γαλλικά και αγγλικά, αφού είναι υποχρεωτικά στη μέση εκπαίδευση.
Και σκέφτηκα τη ρημαδιασμένη τη χώρα μου, την ταλαιπωρημένη από εκπαιδευτικές «μεταρρυθμίσεις» που μοιάζουν με το βασανιστήριο του Σισσύφου, όχι χρόνια αλλά αιώνες, να ανεβάζουν μια πέτρα στο βουνό κι αυτή να κατρακυλάει πάλι κάτω.
Και τώρα ο νέος Υπουργός Παδείας κ. Σπηλιωτόπουλος θέλει πάλι να κάνει διάλογο για την παιδεία, αφού κάηκε όλη η Ελλάδα. Διάλογο, για ποιο πράγμα, κύριε Υπουργέ και πρωθυπουργέ; Μήπως αντί για το ακατάσχετο και ανούσιο μπλα-μπλα σας, θα ήταν καλύτερα να πάτε μια βόλτα στην Τυνησία, στην έρημο Σαχάρα, να καθίσετε στα θρανία των σχολείων της ερήμου, να μάθετε πώς χτίζεται κι ευημερεί ένα ολόκληρο έθνος από την παιδεία;
Της Αλκμήνης Ψιλοπούλου
Λίγο πριν το γύρισμα της νέας χρονιάς, βρέθηκα στη Σαχάρα. Στην Τυνησία. Σε ένα από τα πολυπληθή κοπάδια των τουριστών που αναζητούν εξωτισμό και παραμύθιασμα με τα οργανωμένα γκρουπ. Μαζέψαμε όλοι τα «λουλούδια της Ερήμου», πετρώματα φτιαγμένα από αλάτι και πρωινές δροσοσταλίδες. Μπήκαμε στα τρωγλοδύτικα υπόσκαφα, χωριά σκαλισμένα μέσα στην άμμο. Επισκεφθήκαμε τις οάσεις με τους φοίνικες και τις χουρμαδιές.
Ο ξεναγός μιλούσε με καμάρι για τη χώρα του. Ένας άνθρωπος εξαιρετικά μορφωμένος, με άποψη, με απέραντες γνώσεις σε όλους τους τομείς. Και ιδού τι μας αποκάλυψε, πέρα από το φολκλορ: Ότι ένας φωτισμένος ηγέτης, ο Μπουργκίμπα, αποφάσισε να αναστηλώσει την κατακτημένη από τους γάλλους χώρα του, με αιχμή την παιδεία και τον πολιτισμό.
Αποτέλεσμα: Μέχρι και σήμερα, το κράτος δίνει 33% του προϋπολογισμού -ναι, καλά ακούσαμε- 33% για την παιδεία. Παιδεία δωρεάν και υποχρεωτική για όλους, με το γαλλικό εκπαιδευτικό σύστημα, δηλαδή με ελεύθερη πρόσβαση στο Πανεπιστήμιο και ένα προπαρασκευαστικό έτος- το «μπακαλορεά»- στο τελευταίο έτος του Λυκείου. Το ξεσκαρτάρισμα γίνεται σε όλη τη διάρκεια της λυκειακής εκπαίδευσης, όχι μόνο ανάλογα με τους βαθμούς των μαθητών αλλά και ανάλογα με τη γενικότερη απόδοση και την κλίση των μαθητών.
Έτσι, σήμερα φοιτούν στα 13 πανεπιστήμια που λειτουργούν σε ολόκληρη τη χώρα, γύρω στους 450.000 φοιτητές. Η πλειοψηφία των φοιτητών είναι κοπέλλες-τις είδαμε σε παρέες, με μοντέρνα δυτικά ρούχα, το τζινάκι τους, τα σπορτέξ παπούτσια και το μπουφάν και την παραδοσιακή μαντήλα που τις έκανε εξαιρετικά όμορφες.
Είδαμε σχολεία μέσα στην έρημο, να χτίζονται ακόμη και σήμερα στην άκρη του πουθενά, να λειτουργούν ακόμη και στα πάμφτωχα τρωγλοδύτικα χωριά. Υποχρεωτική δωρεάν δημόσια παιδεία για όλους, ούτε φροντιστήρια, ούτε τίποτα παρόμοιο.
Όλοι οι νέοι μιλούν άπταιστα γαλλικά και αγγλικά, αφού είναι υποχρεωτικά στη μέση εκπαίδευση.
Και σκέφτηκα τη ρημαδιασμένη τη χώρα μου, την ταλαιπωρημένη από εκπαιδευτικές «μεταρρυθμίσεις» που μοιάζουν με το βασανιστήριο του Σισσύφου, όχι χρόνια αλλά αιώνες, να ανεβάζουν μια πέτρα στο βουνό κι αυτή να κατρακυλάει πάλι κάτω.
Και τώρα ο νέος Υπουργός Παδείας κ. Σπηλιωτόπουλος θέλει πάλι να κάνει διάλογο για την παιδεία, αφού κάηκε όλη η Ελλάδα. Διάλογο, για ποιο πράγμα, κύριε Υπουργέ και πρωθυπουργέ; Μήπως αντί για το ακατάσχετο και ανούσιο μπλα-μπλα σας, θα ήταν καλύτερα να πάτε μια βόλτα στην Τυνησία, στην έρημο Σαχάρα, να καθίσετε στα θρανία των σχολείων της ερήμου, να μάθετε πώς χτίζεται κι ευημερεί ένα ολόκληρο έθνος από την παιδεία;
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)
